Bệnh Sởi: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Cách Phòng Ngừa và Điều Trị Hiệu Quả

1. Bệnh sởi là gì?

Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Morbillivirus thuộc họ Paramyxoviridae gây ra. Đây là một trong những bệnh có khả năng lây lan nhanh chóng qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc với dịch tiết từ mũi, miệng.

Virus sởi có thể tồn tại trong không khí hoặc trên các bề mặt trong vòng 1-2 giờ. Nếu một người chưa có miễn dịch hít phải virus, nguy cơ mắc bệnh có thể lên đến 90%.

Bệnh sởi không chỉ ảnh hưởng đến trẻ em mà còn có thể xảy ra ở người lớn chưa được tiêm vaccine đầy đủ.

2. Nguyên nhân gây bệnh sởi

Sởi là một bệnh do virus, không phải do vi khuẩn, vì vậy kháng sinh không có tác dụng trong điều trị bệnh. Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu là:

• Lây qua đường hô hấp: Virus sởi dễ dàng phát tán khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện hoặc chạm vào bề mặt nhiễm virus rồi chạm vào mắt, mũi, miệng.

• Môi trường đông người: Những nơi có nhiều trẻ nhỏ như trường học, nhà trẻ hoặc nơi tập trung đông người dễ làm bệnh sởi bùng phát thành dịch.

• Chưa tiêm vaccine: Những người chưa được tiêm vaccine sởi có nguy cơ mắc bệnh rất cao.

3. Triệu chứng của bệnh sởi

Bệnh sởi có thời gian ủ bệnh khoảng 10-14 ngày và thường diễn biến qua 3 giai đoạn chính:

Giai đoạn 1: Thời kỳ ủ bệnh (7-14 ngày)

• Không có triệu chứng rõ ràng, người bệnh có thể cảm thấy hơi mệt mỏi.

Giai đoạn 2: Thời kỳ khởi phát (2-4 ngày)

• Sốt cao liên tục (39-40°C).

• Ho khan, sổ mũi, chảy nước mắt.

• Viêm kết mạc mắt, đỏ mắt, sợ ánh sáng.

• Xuất hiện đốm Koplik (những đốm trắng nhỏ với viền đỏ xung quanh) trong miệng, đặc trưng của bệnh sởi.

Giai đoạn 3: Thời kỳ phát ban (3-7 ngày)

• Ban sởi xuất hiện từ sau tai, lan xuống mặt, cổ, toàn thân rồi đến chân.

• Ban đỏ không ngứa, khi ấn vào biến mất nhưng sau đó xuất hiện lại.

• Sốt vẫn duy trì, có thể giảm dần khi ban lan xuống dưới.

Giai đoạn 4: Phục hồi

• Ban sởi bay theo thứ tự xuất hiện, để lại vết thâm nhẹ trên da.

• Cơ thể dần hồi phục, nhưng sức đề kháng vẫn còn yếu.

4. Biến chứng nguy hiểm của bệnh sởi

Mặc dù hầu hết các trường hợp sởi đều hồi phục sau 1-2 tuần, nhưng một số có thể gặp biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và người có hệ miễn dịch yếu.

Các biến chứng phổ biến:

• Viêm phổi: Là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ em mắc sởi.

• Viêm não: Gây co giật, mất trí nhớ, thậm chí tử vong.

• Tiêu chảy nặng và mất nước.

• Viêm tai giữa: Có thể dẫn đến mất thính lực.

• Suy dinh dưỡng: Trẻ bị sởi có thể bị suy giảm miễn dịch kéo dài.

Biến chứng ở phụ nữ mang thai:

• Dễ gây sảy thai, sinh non, thai chết lưu.

• Trẻ sơ sinh có thể nhẹ cân, suy dinh dưỡng.

5. Cách phòng tránh bệnh sởi

Tiêm vaccine sởi

Cách hiệu quả nhất để phòng bệnh sởi là tiêm vaccine MMR (Sởi – Quai bị – Rubella).

• Mũi 1: Khi trẻ 9-12 tháng tuổi.

• Mũi 2: Khi trẻ 4-6 tuổi (có thể tiêm sớm hơn, cách mũi 1 ít nhất 1 tháng).

• Người lớn chưa tiêm vaccine: Nên tiêm 2 liều cách nhau ít nhất 28 ngày để phòng bệnh.

Biện pháp phòng ngừa khác:

• Hạn chế tiếp xúc với người bệnh.

• Giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng.

• Tăng cường hệ miễn dịch bằng chế độ ăn uống đủ dinh dưỡng.

6. Cách điều trị bệnh sởi tại nhà

Hiện nay, bệnh sởi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chỉ có thể điều trị triệu chứng và nâng cao sức đề kháng để cơ thể tự khỏi bệnh.

Hướng dẫn chăm sóc tại nhà:

✅ Hạ sốt đúng cách:

• Dùng paracetamol theo liều lượng bác sĩ chỉ định.

• Lau người bằng khăn ấm để giảm sốt.

✅ Bổ sung nước và dinh dưỡng:

• Uống nhiều nước, bổ sung nước hoa quả để tăng vitamin C.

• Ăn thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa.

✅ Giữ vệ sinh thân thể:

• Vệ sinh mắt, mũi bằng nước muối sinh lý.

• Tránh gió lùa nhưng vẫn cần mở cửa thông thoáng.

✅ Theo dõi biến chứng:

• Nếu thấy dấu hiệu sốt cao kéo dài, khó thở, co giật, tím tái, cần đưa đi bệnh viện ngay.

7. Câu hỏi thường gặp về bệnh sởi

❓ Đã tiêm vaccine sởi có thể bị lại không?

✅ Có thể, nhưng rất hiếm. Nếu có, bệnh sẽ nhẹ hơn nhiều so với người chưa tiêm.

❓ Bệnh sởi có lây qua đồ vật không?

✅ Có. Virus sởi có thể sống trên bề mặt trong 1-2 giờ, do đó rửa tay và khử trùng đồ vật rất quan trọng.

❓ Người lớn có cần tiêm lại vaccine sởi không?

✅ Có, nếu chưa từng tiêm vaccine hoặc không nhớ đã tiêm hay chưa, nên đi xét nghiệm kháng thể và tiêm bổ sung.

8. Tóm tắt những điều quan trọng nhất

✅ Bệnh sởi do virus Morbillivirus gây ra, lây qua đường hô hấp.

✅ Triệu chứng chính: Sốt cao, ho, sổ mũi, phát ban toàn thân.

✅ Tiêm vaccine MMR là cách phòng ngừa tốt nhất.

✅ Sởi có thể gây biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm não.

✅ Chăm sóc tại nhà bằng cách hạ sốt, giữ vệ sinh, uống nhiều nước.

9. Kết luận

Bệnh sởi là một bệnh dễ lây nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả bằng vaccine. Nếu mắc bệnh, cần theo dõi sát triệu chứng và đưa trẻ đến bệnh viện nếu có dấu hiệu nguy hiểm.

📌 Để bảo vệ bản thân và gia đình, hãy tiêm vaccine đầy đủ và thực hiện các biện pháp phòng bệnh ngay hôm nay!